Sacred Texts  Hinduism  Index  Book 4 Index  Previous  Next 

The Ramayana Book 4

Chapter 12

1 etac ca vacanaṃ śrutvā sugrīveṇa subhāṣitam
pratyayārthaṃ mahātejā rāmo jagrāha kārmukam
2 sa gṛhītvā dhanur ghoraṃ śaram ekaṃ ca mānadaḥ
sālān uddiśya cikṣepa jyāsvanaiḥ pūrayan diśaḥ
3 sa visṛṣṭo balavatā bāṇaḥ svarṇapariṣkṛtaḥ
bhittvā sālān giriprasthe sapta bhūmiṃ viveśa ha
4 praviṣṭas tu muhūrtena rasāṃ bhittvā mahājavaḥ
niṣpatya ca punas tūrṇaṃ svatūṇīṃ praviveśa ha
5 tān dṛṣṭvā sapta nirbhinnān sālān vānarapuṃgavaḥ
rāmasya śaravegena vismayaṃ paramaṃ gataḥ
6 sa mūrdhnā nyapatad bhūmau pralambīkṛtabhūṣaṇaḥ
sugrīvaḥ paramaprīto rāghavāya kṛtāñjaliḥ
7 idaṃ covāca dharmajñaṃ karmaṇā tena harṣitaḥ
rāmaṃ sarvāstraviduṣāṃ śreṣṭhaṃ śūram avasthitam
8 sendrān api surān sarvāṃs tvaṃ bāṇaiḥ puruṣarṣabha
samarthaḥ samare hantuṃ kiṃ punar vālinaṃ prabho
9 yena sapta mahāsālā girir bhūmiś ca dāritāḥ
bāṇenaikena kākutstha sthātā te ko raṇāgrataḥ
10 adya me vigataḥ śokaḥ prītir adya parā mama
suhṛdaṃ tvāṃ samāsādya mahendravaruṇopamam
11 tam adyaiva priyārthaṃ me vairiṇaṃ bhrātṛrūpiṇam
vālinaṃ jahi kākutstha mayā baddho 'yam añjaliḥ
12 tato rāmaḥ pariṣvajya sugrīvaṃ priyadarśanam
pratyuvāca mahāprājño lakṣmaṇānumataṃ vacaḥ
13 asmād gacchāma kiṣkindhāṃ kṣipraṃ gaccha tvam agrataḥ
gatvā cāhvaya sugrīva vālinaṃ bhrātṛgandhinam
14 sarve te tvaritaṃ gatvā kiṣkindhāṃ vālinaḥ purīm
vṛkṣair ātmānam āvṛtya vyatiṣṭhan gahane vane
15 sugrīvo vyanadad ghoraṃ vālino hvānakāraṇāt
gāḍhaṃ parihito vegān nādair bhindann ivāmbaram
16 taṃ śrutvā ninadaṃ bhrātuḥ kruddho vālī mahābalaḥ
niṣpapāta susaṃrabdho bhāskaro 'stataṭād iva
17 tataḥ sutumulaṃ yuddhaṃ vālisugrīvayor abhūt
gagane grahayor ghoraṃ budhāṅgārakayor iva
18 talair aśanikalpaiś ca vajrakalpaiś ca muṣṭibhiḥ
jaghnatuḥ samare 'nyonyaṃ bhrātarau krodhamūrchitau
19 tato rāmo dhanuṣpāṇis tāv ubhau samudīkṣya tu
anyonyasadṛśau vīrāv ubhau devāv ivāśvinau
20 yan nāvagacchat sugrīvaṃ vālinaṃ vāpi rāghavaḥ
tato na kṛtavān buddhiṃ moktum antakaraṃ śaram
21 etasminn antare bhagnaḥ sugrīvas tena vālinā
apaśyan rāghavaṃ nātham ṛśyamūkaṃ pradudruve
22 klānto rudhirasiktāṅgaḥ prahārair jarjarīkṛtaḥ
vālinābhidrutaḥ krodhāt praviveśa mahāvanam
23 taṃ praviṣṭaṃ vanaṃ dṛṣṭvā vālī śāpabhayāt tataḥ
mukto hy asi tvam ity uktvā sa nivṛtto mahābalaḥ
24 rāghavo 'pi saha bhrātrā saha caiva hanūmatā
tad eva vanam āgacchat sugrīvo yatra vānaraḥ
25 taṃ samīkṣyāgataṃ rāmaṃ sugrīvaḥ sahalakṣmaṇam
hrīmān dīnam uvācedaṃ vasudhām avalokayan
26 āhvayasveti mām uktvā darśayitvā ca vikramam
vairiṇā ghātayitvā ca kim idānīṃ tvayā kṛtam
27 tām eva velāṃ vaktavyaṃ tvayā rāghava tattvataḥ
vālinaṃ na nihanmīti tato nāham ito vraje
28 tasya caivaṃ bruvāṇasya sugrīvasya mahātmanaḥ
karuṇaṃ dīnayā vācā rāghavaḥ punar abravīt
29 sugrīva śrūyatāṃ tātaḥ krodhaś ca vyapanīyatām
kāraṇaṃ yena bāṇo 'yaṃ na mayā sa visarjitaḥ
30 alaṃkāreṇa veṣeṇa pramāṇena gatena ca
tvaṃ ca sugrīva vālī ca sadṛśau sthaḥ parasparam
31 svareṇa varcasā caiva prekṣitena ca vānara
vikrameṇa ca vākyaiś ca vyaktiṃ vāṃ nopalakṣaye
32 tato 'haṃ rūpasādṛśyān mohito vānarottama
notsṛjāmi mahāvegaṃ śaraṃ śatrunibarhaṇam
33 etanmuhūrte tu mayā paśya vālinam āhave
nirastam iṣuṇaikena veṣṭamānaṃ mahītale
34 abhijñānaṃ kuruṣva tvam ātmano vānareśvara
yena tvām abhijānīyāṃ dvandvayuddham upāgatam
35 gajapuṣpīm imāṃ phullām utpāṭya śubhalakṣaṇām
kuru lakṣmaṇa kaṇṭhe 'sya sugrīvasya mahātmanaḥ
36 tato giritaṭe jātām utpāṭya kusumāyutām
lakṣmaṇo gajapuṣpīṃ tāṃ tasya kaṇṭhe vyasarjayat
37 sa tathā śuśubhe śrīmāṁl latayā kaṇṭhasaktayā
mālayeva balākānāṃ sasaṃdhya iva toyadaḥ
38 vibhrājamāno vapuṣā rāmavākyasamāhitaḥ
jagāma saha rāmeṇa kiṣkindhāṃ vālipālitām

Next: Chapter 13