Sacred Texts
Hinduism
Index
Book 4 Index
Previous
Next
The Ramayana Book 4
Chapter 39
1
atha rājā samṛddhārthaḥ sugrīvaḥ plavageśvaraḥ
uvāca naraśārdūlaṃ rāmaṃ parabalārdanam
2
āgatā viniviṣṭāś ca balinaḥ kāmarūpiṇaḥ
vānarendrā mahendrābhā ye madviṣayavāsinaḥ
3
ta ime bahusāhasrair haribhir bhīmavikramaiḥ
āgatā vānarā ghorā daityadānavasaṃnibhāḥ
4
khyātakarmāpadānāś ca balavanto jitaklamāḥ
parākrameṣu vikhyātā vyavasāyeṣu cottamāḥ
5
pṛthivyambucarā rāma nānānaganivāsinaḥ
koṭyagraśa ime prāptā vānarās tava kiṃkarāḥ
6
nideśavartinaḥ sarve sarve guruhite ratāḥ
abhipretam anuṣṭhātuṃ tava śakṣyanty ariṃdama
7
yan manyase naravyāghra prāptakālaṃ tad ucyatām
tat sainyaṃ tvadvaśe yuktam ājñāpayitum arhasi
8
kāmam eṣām idaṃ kāryaṃ viditaṃ mama tattvataḥ
tathāpi tu yathā tattvam ājñāpayitum arhasi
9
tathā bruvāṇaṃ sugrīvaṃ rāmo daśarathātmajaḥ
bāhubhyāṃ saṃpariṣvajya idaṃ vacanam abravīt
10
jñāyatāṃ saumya vaidehī yadi jīvati vā na vā
sa ca deśo mahāprājña yasmin vasati rāvaṇaḥ
11
adhigamya ca vaidehīṃ nilayaṃ rāvaṇasya ca
prāptakālaṃ vidhāsyāmi tasmin kāle saha tvayā
12
nāham asmin prabhuḥ kārye vānareśa na lakṣmaṇaḥ
tvam asya hetuḥ kāryasya prabhuś ca plavageśvara
13
tvam evājñāpaya vibho mama kāryaviniścayam
tvaṃ hi jānāsi yat kāryaṃ mama vīra na saṃśayaḥ
14
suhṛddvitīyo vikrāntaḥ prājñaḥ kālaviśeṣavit
bhavān asmaddhite yuktaḥ sukṛtārtho 'rthavittamaḥ
15
evam uktas tu sugrīvo vinataṃ nāma yūthapam
abravīd rāma sāmnidhye lakṣmaṇasya ca dhīmataḥ
śailābhaṃ meghanirghoṣam ūrjitaṃ plavageśvaram
16
somasūryātmajaiḥ sārdhaṃ vānarair vānarottama
deśakālanayair yuktaḥ kāryākāryaviniścaye
17
vṛtaḥ śatasahasreṇa vānarāṇāṃ tarasvinām
adhigaccha diśaṃ pūrvāṃ saśailavanakānanām
18
tatra sītāṃ ca vaidehīṃ nilayaṃ rāvaṇasya ca
mārgadhvaṃ giridurgeṣu vaneṣu ca nadīṣu ca
19
nadīṃ bhāgīrathīṃ ramyāṃ sarayūṃ kauśikīṃ tathā
kālindīṃ yamunāṃ ramyāṃ yāmunaṃ ca mahāgirim
20
sarasvatīṃ ca sindhuṃ ca śoṇaṃ maṇinibhodakam
mahīṃ kālamahīṃ caiva śailakānanaśobhitām
21
brahmamālān videhāṃś ca mālavān kāśikosalān
māgadhāṃś ca mahāgrāmān puṇḍrān vaṅgāṃs tathaiva ca
22
pattanaṃ kośakārāṇāṃ bhūmiṃ ca rajatākarām
sarvam etad vicetavyaṃ mṛgayadbhir tatas tataḥ
23
rāmasya dayitāṃ bhāryāṃ sītāṃ daśarataḥ snuṣām
samudram avagāḍhāṃś ca parvatān pattanāni ca
24
mandarasya ca ye koṭiṃ saṃśritāḥ ke cid āyatām
karṇaprāvaraṇāś caiva tathā cāpy oṣṭhakarṇakāḥ
25
ghorā lohamukhāś caiva javanāś caikapādakāḥ
akṣayā balavantaś ca puruṣāḥ puruṣādakāḥ
26
kirātāḥ karṇacūḍāś ca hemāṅgāḥ priyadarśanāḥ
āmamīnāśanās tatra kirātā dvīpavāsinaḥ
27
antarjalacarā ghorā naravyāghrā iti śrutāḥ
eteṣām ālayāḥ sarve viceyāḥ kānanaukasaḥ
28
giribhir ye ca gamyante plavanena plavena ca
ratnavantaṃ yavadvīpaṃ saptarājyopaśobhitam
29
suvarṇarūpyakaṃ caiva suvarṇākaramaṇḍitam
yavadvīpam atikramya śiśiro nāma parvataḥ
30
divaṃ spṛśati śṛṅgeṇa devadānavasevitaḥ
eteṣāṃ giridurgeṣu pratāpeṣu vaneṣu ca
31
rāvaṇaḥ saha vaidehyā mārgitavyas tatas tataḥ
tataḥ samudradvīpāṃś ca subhīmān draṣṭum arhatha
32
tatrāsurā mahākāyāś chāyāṃ gṛhṇanti nityaśaḥ
brahmaṇā samanujñātā dīrghakālaṃ bubhukṣitāḥ
33
taṃ kālameghapratimaṃ mahoraganiṣevitam
abhigamya mahānādaṃ tīrthenaiva mahodadhim
34
tato raktajalaṃ bhīmaṃ lohitaṃ nāma sāgaram
gatā drakṣyatha tāṃ caiva bṛhatīṃ kūṭaśālmalīm
35
gṛhaṃ ca vainateyasya nānāratnavibhūṣitam
tatra kailāsasaṃkāśaṃ vihitaṃ viśvakarmaṇā
36
tatra śailanibhā bhīmā mandehā nāma rākṣasāḥ
śailaśṛṅgeṣu lambante nānārūpā bhayāvahāḥ
37
te patanti jale nityaṃ sūryasyodayanaṃ prati
abhitaptāś ca sūryeṇa lambante sma punaḥ punaḥ
38
tataḥ pāṇḍurameghābhaṃ kṣīraudaṃ nāma sāgaram
gatā drakṣyatha durdharṣā mukhā hāram ivormibhiḥ
39
tasya madhye mahāśveta ṛṣabho nāma parvataḥ
divyagandhaiḥ kusumitai rajataiś ca nagair vṛtaḥ
40
saraś ca rājataiḥ padmair jvalitair hemakesaraiḥ
nāmnā sudarśanaṃ nāma rājahaṃsaiḥ samākulam
41
vibudhāś cāraṇā yakṣāḥ kiṃnarāḥ sāpsarogaṇāḥ
hṛṣṭāḥ samabhigacchanti nalinīṃ tāṃ riraṃsavaḥ
42
kṣīrodaṃ samatikramya tato drakṣyatha vānarāḥ
jalodaṃ sāgaraśreṣṭhaṃ sarvabhūtabhayāvaham
43
tatra tat kopajaṃ tejaḥ kṛtaṃ hayamukhaṃ mahat
asyāhus tan mahāvegam odanaṃ sacarācaram
44
tatra vikrośatāṃ nādo bhūtānāṃ sāgaraukasām
śrūyate cāsamarthānāṃ dṛṣṭvā tad vaḍavāmukham
45
svādūdasyottare deśe yojanāni trayodaśa
jātarūpaśilo nāma mahān kanakaparvataḥ
46
āsīnaṃ parvatasyāgre sarvabhūtanamaskṛtam
sahasraśirasaṃ devam anantaṃ nīlavāsasaṃ
47
triśirāḥ kāñcanaḥ ketus tālas tasya mahātmanaḥ
sthāpitaḥ parvatasyāgre virājati savedikaḥ
48
pūrvasyāṃ diśi nirmāṇaṃ kṛtaṃ tat tridaśeśvaraiḥ
tataḥ paraṃ hemamayaḥ śrīmān udayaparvataḥ
49
tasya koṭir divaṃ spṛṣṭvā śatayojanam āyatā
jātarūpamayī divyā virājati savedikā
50
sālais tālais tamālaiś ca karṇikāraiś ca puṣpitaiḥ
jātarūpamayair divyaiḥ śobhate sūryasaṃnibhaiḥ
51
tatra yojanavistāram ucchritaṃ daśayojanam
śṛṅgaṃ saumanasaṃ nāma jātarūpamayaṃ dhruvam
52
tatra pūrvaṃ padaṃ kṛtvā purā viṣṇus trivikrame
dvitīyaṃ śikharaṃ meroś cakāra puruṣottamaḥ
53
uttareṇa parikramya jambūdvīpaṃ divākaraḥ
dṛśyo bhavati bhūyiṣṭhaṃ śikharaṃ tan mahocchrayam
54
tatra vaikhānasā nāma vālakhilyā maharṣayaḥ
prakāśamānā dṛśyante sūryavarṇās tapasvinaḥ
55
ayaṃ sudarśano dvīpaḥ puro yasya prakāśate
yasmiṃs tejaś ca cakṣuś ca sarvaprānabhṛtām api
56
śailasya tasya kuñjeṣu kandareṣu vaneṣu ca
rāvaṇaḥ saha vaidehyā mārgitavyas tatas tataḥ
57
kāñcanasya ca śailasya sūryasya ca mahātmanaḥ
āviṣṭā tejasā saṃdhyā pūrvā raktā prakāśate
58
tataḥ paramagamyā syād dik pūrvā tridaśāvṛtā
rahitā candrasūryābhyām adṛśyā timirāvṛtā
59
śaileṣu teṣu sarveṣu kandareṣu vaneṣu ca
ya ca noktā mayā deśā viceyā teṣu jānakī
60
etāvad vānaraiḥ śakyaṃ gantuṃ vānarapuṃgavāḥ
abhāskaram amaryādaṃ na jānīmas tataḥ param
61
adhigamya tu vaidehīṃ nilayaṃ rāvaṇasya ca
māse pūrṇe nivartadhvam udayaṃ prāpya parvatam
62
ūrdhvaṃ māsān na vastavyaṃ vasan vadhyo bhaven mama
siddhārthāḥ saṃnivartadhvam adhigamya ca maithilīm
63
mahendrakāntāṃ vanaṣaṇḍa maṇḍitāṃ; diśaṃ caritvā nipuṇena vānarāḥ
avāpya sītāṃ raghuvaṃśajapriyāṃ; tato nivṛttāḥ sukhito bhaviṣyatha
Next: Chapter 40