Sacred Texts
Hinduism
Index
Book 1 Index
Next
The Ramayana Book 1
Chapter 1
1
tapaḥsvādhyāyanirataṃ tapasvī vāgvidāṃ varam
nāradaṃ paripapraccha vālmīkir munipuṃgavam
2
ko nv asmin sāmprataṃ loke guṇavān kaś ca vīryavān
dharmajñaś ca kṛtajñaś ca satyavākyo dṛḍhavrataḥ
3
cāritreṇa ca ko yuktaḥ sarvabhūteṣu ko hitaḥ
vidvān kaḥ kaḥ samarthaś ca kaś caikapriyadarśanaḥ
4
ātmavān ko jitakrodho matimān ko 'nasūyakaḥ
kasya bibhyati devāś ca jātaroṣasya saṃyuge
5
etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ paraṃ kautūhalaṃ hi me
maharṣe tvaṃ samartho 'si jñātum evaṃvidhaṃ naram
6
śrutvā caitat trilokajño vālmīker nārado vacaḥ
śrūyatām iti cāmantrya prahṛṣṭo vākyam abravīt
7
bahavo durlabhāś caiva ye tvayā kīrtitā guṇāḥ
mune vakṣyāmy ahaṃ buddhvā tair yuktaḥ śrūyatāṃ naraḥ
8
ikṣvākuvaṃśaprabhavo rāmo nāma janaiḥ śrutaḥ
niyatātmā mahāvīryo dyutimān dhṛtimān vaśī
9
buddhimān nītimān vāgmī śrīmāñ śatrunibarhaṇaḥ
vipulāṃso mahābāhuḥ kambugrīvo mahāhanuḥ
10
mahorasko maheṣvāso gūḍhajatrur ariṃdamaḥ
ājānubāhuḥ suśirāḥ sulalāṭaḥ suvikramaḥ
11
samaḥ samavibhaktāṅgaḥ snigdhavarṇaḥ pratāpavān
pīnavakṣā viśālākṣo lakṣmīvāñ śubhalakṣaṇaḥ
12
dharmajñaḥ satyasaṃdhaś ca prajānāṃ ca hite rataḥ
yaśasvī jñānasaṃpannaḥ śucir vaśyaḥ samādhimān
13
rakṣitā jīvalokasya dharmasya parirakṣitā
vedavedāṅgatattvajño dhanurvede ca niṣṭhitaḥ
14
sarvaśāstrārthatattvajño smṛtimān pratibhānavān
sarvalokapriyaḥ sādhur adīnātmā vicakṣaṇaḥ
15
sarvadābhigataḥ sadbhiḥ samudra iva sindhubhiḥ
āryaḥ sarvasamaś caiva sadaikapriyadarśanaḥ
16
sa ca sarvaguṇopetaḥ kausalyānandavardhanaḥ
samudra iva gāmbhīrye dhairyeṇa himavān iva
17
viṣṇunā sadṛśo vīrye somavat priyadarśanaḥ
kālāgnisadṛśaḥ krodhe kṣamayā pṛthivīsamaḥ
18
dhanadena samas tyāge satye dharma ivāparaḥ
tam evaṃguṇasaṃpannaṃ rāmaṃ satyaparākramam
19
jyeṣṭhaṃ śreṣṭhaguṇair yuktaṃ priyaṃ daśarathaḥ sutam
yauvarājyena saṃyoktum aicchat prītyā mahīpatiḥ
20
tasyābhiṣekasaṃbhārān dṛṣṭvā bhāryātha kaikayī
pūrvaṃ dattavarā devī varam enam ayācata
vivāsanaṃ ca rāmasya bharatasyābhiṣecanam
21
sa satyavacanād rājā dharmapāśena saṃyataḥ
vivāsayām āsa sutaṃ rāmaṃ daśarathaḥ priyam
22
sa jagāma vanaṃ vīraḥ pratijñām anupālayan
pitur vacananirdeśāt kaikeyyāḥ priyakāraṇāt
23
taṃ vrajantaṃ priyo bhrātā lakṣmaṇo 'nujagāma ha
snehād vinayasaṃpannaḥ sumitrānandavardhanaḥ
24
sarvalakṣaṇasaṃpannā nārīṇām uttamā vadhūḥ
sītāpy anugatā rāmaṃ śaśinaṃ rohiṇī yathā
25
paurair anugato dūraṃ pitrā daśarathena ca
śṛṅgaverapure sūtaṃ gaṅgākūle vyasarjayat
26
te vanena vanaṃ gatvā nadīs tīrtvā bahūdakāḥ
citrakūṭam anuprāpya bharadvājasya śāsanāt
27
ramyam āvasathaṃ kṛtvā ramamāṇā vane trayaḥ
devagandharvasaṃkāśās tatra te nyavasan sukham
28
citrakūṭaṃ gate rāme putraśokāturas tadā
rājā daśarathaḥ svargaṃ jagāma vilapan sutam
29
mṛte tu tasmin bharato vasiṣṭhapramukhair dvijaiḥ
niyujyamāno rājyāya naicchad rājyaṃ mahābalaḥ
sa jagāma vanaṃ vīro rāmapādaprasādakaḥ
30
pāduke cāsya rājyāya nyāsaṃ dattvā punaḥ punaḥ
nivartayām āsa tato bharataṃ bharatāgrajaḥ
31
sa kāmam anavāpyaiva rāmapādāv upaspṛśan
nandigrāme 'karod rājyaṃ rāmāgamanakāṅkṣayā
32
rāmas tu punar ālakṣya nāgarasya janasya ca
tatrāgamanam ekāgre daṇḍakān praviveśa ha
33
virādhaṃ rākṣasaṃ hatvā śarabhaṅgaṃ dadarśa ha
sutīkṣṇaṃ cāpy agastyaṃ ca agastya bhrātaraṃ tathā
34
agastyavacanāc caiva jagrāhaindraṃ śarāsanam
khaḍgaṃ ca paramaprītas tūṇī cākṣayasāyakau
35
vasatas tasya rāmasya vane vanacaraiḥ saha
ṛṣayo 'bhyāgaman sarve vadhāyāsurarakṣasām
36
tena tatraiva vasatā janasthānanivāsinī
virūpitā śūrpaṇakhā rākṣasī kāmarūpiṇī
37
tataḥ śūrpaṇakhāvākyād udyuktān sarvarākṣasān
kharaṃ triśirasaṃ caiva dūṣaṇaṃ caiva rākṣasaṃ
38
nijaghāna raṇe rāmas teṣāṃ caiva padānugān
rakṣasāṃ nihatāny āsan sahasrāṇi caturdaśa
39
tato jñātivadhaṃ śrutvā rāvaṇaḥ krodhamūrchitaḥ
sahāyaṃ varayām āsa mārīcaṃ nāma rākṣasaṃ
40
vāryamāṇaḥ subahuśo mārīcena sa rāvaṇaḥ
na virodho balavatā kṣamo rāvaṇa tena te
41
anādṛtya tu tad vākyaṃ rāvaṇaḥ kālacoditaḥ
jagāma sahamarīcas tasyāśramapadaṃ tadā
42
tena māyāvinā dūram apavāhya nṛpātmajau
jahāra bhāryāṃ rāmasya gṛdhraṃ hatvā jaṭāyuṣam
43
gṛdhraṃ ca nihataṃ dṛṣṭvā hṛtāṃ śrutvā ca maithilīm
rāghavaḥ śokasaṃtapto vilalāpākulendriyaḥ
44
tatas tenaiva śokena gṛdhraṃ dagdhvā jaṭāyuṣam
mārgamāṇo vane sītāṃ rākṣasaṃ saṃdadarśa ha
45
kabandhaṃ nāma rūpeṇa vikṛtaṃ ghoradarśanam
taṃ nihatya mahābāhur dadāha svargataś ca saḥ
46
sa cāsya kathayām āsa śabarīṃ dharmacāriṇīm
śramaṇīṃ dharmanipuṇām abhigaccheti rāghava
so 'bhyagacchan mahātejāḥ śabarīṃ śatrusūdanaḥ
47
śabaryā pūjitaḥ samyag rāmo daśarathātmajaḥ
pampātīre hanumatā saṃgato vānareṇa ha
48
hanumadvacanāc caiva sugrīveṇa samāgataḥ
sugrīvāya ca tat sarvaṃ śaṃsad rāmo mahābalaḥ
49
tato vānararājena vairānukathanaṃ prati
rāmāyāveditaṃ sarvaṃ praṇayād duḥkhitena ca
vālinaś ca balaṃ tatra kathayām āsa vānaraḥ
50
pratijñātaṃ ca rāmeṇa tadā vālivadhaṃ prati
sugrīvaḥ śaṅkitaś cāsīn nityaṃ vīryeṇa rāghave
51
rāghavaḥ pratyayārthaṃ tu dundubheḥ kāyam uttamam
pādāṅguṣṭhena cikṣepa saṃpūrṇaṃ daśayojanam
52
bibheda ca punaḥ sālān saptaikena maheṣuṇā
giriṃ rasātalaṃ caiva janayan pratyayaṃ tadā
53
tataḥ prītamanās tena viśvastaḥ sa mahākapiḥ
kiṣkindhāṃ rāmasahito jagāma ca guhāṃ tadā
54
tato 'garjad dharivaraḥ sugrīvo hemapiṅgalaḥ
tena nādena mahatā nirjagāma harīśvaraḥ
55
tataḥ sugrīvavacanād dhatvā vālinam āhave
sugrīvam eva tad rājye rāghavaḥ pratyapādayat
56
sa ca sarvān samānīya vānarān vānararṣabhaḥ
diśaḥ prasthāpayām āsa didṛkṣur janakātmajām
57
tato gṛdhrasya vacanāt saṃpāter hanumān balī
śatayojanavistīrṇaṃ pupluve lavaṇārṇavam
58
tatra laṅkāṃ samāsādya purīṃ rāvaṇapālitām
dadarśa sītāṃ dhyāyantīm aśokavanikāṃ gatām
59
nivedayitvābhijñānaṃ pravṛttiṃ ca nivedya ca
samāśvāsya ca vaidehīṃ mardayām āsa toraṇam
60
pañca senāgragān hatvā sapta mantrisutān api
śūram akṣaṃ ca niṣpiṣya grahaṇaṃ samupāgamat
61
astreṇonmuham ātmānaṃ jñātvā paitāmahād varāt
marṣayan rākṣasān vīro yantriṇas tān yadṛcchayā
62
tato dagdhvā purīṃ laṅkām ṛte sītāṃ ca maithilīm
rāmāya priyam ākhyātuṃ punar āyān mahākapiḥ
63
so 'bhigamya mahātmānaṃ kṛtvā rāmaṃ pradakṣiṇam
nyavedayad ameyātmā dṛṣṭā sīteti tattvataḥ
64
tataḥ sugrīvasahito gatvā tīraṃ mahodadheḥ
samudraṃ kṣobhayām āsa śarair ādityasaṃnibhaiḥ
65
darśayām āsa cātmānaṃ samudraḥ saritāṃ patiḥ
samudravacanāc caiva nalaṃ setum akārayat
66
tena gatvā purīṃ laṅkāṃ hatvā rāvaṇam āhave
abhyaṣiñcat sa laṅkāyāṃ rākṣasendraṃ vibhīṣaṇam
67
karmaṇā tena mahatā trailokyaṃ sacarācaram
sadevarṣigaṇaṃ tuṣṭaṃ rāghavasya mahātmanaḥ
68
tathā paramasaṃtuṣṭaiḥ pūjitaḥ sarvadaivataiḥ
kṛtakṛtyas tadā rāmo vijvaraḥ pramumoda ha
69
devatābhyo varān prāpya samutthāpya ca vānarān
puṣpakaṃ tat samāruhya nandigrāmaṃ yayau tadā
70
nandigrāme jaṭāṃ hitvā bhrātṛbhiḥ sahito 'naghaḥ
rāmaḥ sītām anuprāpya rājyaṃ punar avāptavān
71
prahṛṣṭamudito lokas tuṣṭaḥ puṣṭaḥ sudhārmikaḥ
nirāyamo arogaś ca durbhikṣabhayavarjitaḥ
72
na putramaraṇaṃ ke cid drakṣyanti puruṣāḥ kva cit
nāryaś cāvidhavā nityaṃ bhaviṣyanti pativratāḥ
73
na vātajaṃ bhayaṃ kiṃ cin nāpsu majjanti jantavaḥ
na cāgrijaṃ bhayaṃ kiṃ cid yathā kṛtayuge tathā
74
aśvamedhaśatair iṣṭvā tathā bahusuvarṇakaiḥ
gavāṃ koṭyayutaṃ dattvā vidvadbhyo vidhipūrvakam
75
rājavaṃśāñ śataguṇān sthāpayiṣyati rāghavaḥ
cāturvarṇyaṃ ca loke 'smin sve sve dharme niyokṣyati
76
daśavarṣasahasrāṇi daśavarṣaśatāni ca
rāmo rājyam upāsitvā brahmalokaṃ gamiṣyati
77
idaṃ pavitraṃ pāpaghnaṃ puṇyaṃ vedaiś ca saṃmitam
yaḥ paṭhed rāmacaritaṃ sarvapāpaiḥ pramucyate
78
etad ākhyānam āyuṣyaṃ paṭhan rāmāyaṇaṃ naraḥ
saputrapautraḥ sagaṇaḥ pretya svarge mahīyate
79
paṭhan dvijo vāgṛṣabhatvam īyāt; syāt kṣatriyo bhūmipatitvam īyāt
vaṇigjanaḥ paṇyaphalatvam īyāj; janaś ca śūdro 'pi mahattvam īyāt
Next: Chapter 2