Sacred Texts
Hinduism
Index
Book 5 Index
Previous
Next
The Ramayana Book 5
Chapter 7
1
tasyālayavariṣṭhasya madhye vipulam āyatam
dadarśa bhavanaśreṣṭhaṃ hanūmān mārutātmajaḥ
2
ardhayojanavistīrṇam āyataṃ yojanaṃ hi tat
bhavanaṃ rākṣasendrasya bahuprāsādasaṃkulam
3
mārgamāṇas tu vaidehīṃ sītām āyatalocanām
sarvataḥ paricakrāma hanūmān arisūdanaḥ
4
caturviṣāṇair dviradais triviṣāṇais tathaiva ca
parikṣiptam asaṃbādhaṃ rakṣyamāṇam udāyudhaiḥ
5
rākṣasībhiś ca patnībhī rāvaṇasya niveśanam
āhṛtābhiś ca vikramya rājakanyābhir āvṛtam
6
tan nakramakarākīrṇaṃ timiṃgilajhaṣākulam
vāyuvegasamādhūtaṃ pannagair iva sāgaram
7
yā hi vaiśvaraṇe lakṣmīr yā cendre harivāhane
sā rāvaṇagṛhe sarvā nityam evānapāyinī
8
yā ca rājñaḥ kuberasya yamasya varuṇasya ca
tādṛśī tad viśiṣṭā vā ṛddhī rakṣo gṛheṣv iha
9
tasya harmyasya madhyasthaṃ veśma cānyat sunirmitam
bahuniryūha saṃkīrṇaṃ dadarśa pavanātmajaḥ
10
brahmaṇo 'rthe kṛtaṃ divyaṃ divi yad viśvakarmaṇā
vimānaṃ puṣpakaṃ nāma sarvaratnavibhūṣitam
11
pareṇa tapasā lebhe yat kuberaḥ pitāmahāt
kuberam ojasā jitvā lebhe tad rākṣaseśvaraḥ
12
īhā mṛgasamāyuktaiḥ kāryasvarahiraṇmayaiḥ
sukṛtair ācitaṃ stambhaiḥ pradīptam iva ca śriyā
13
merumandarasaṃkāśair ullikhadbhir ivāmbaram
kūṭāgāraiḥ śubhākāraiḥ sarvataḥ samalaṃkṛtam
14
jvalanārkapratīkāśaṃ sukṛtaṃ viśvakarmaṇā
hemasopānasaṃyuktaṃ cārupravaravedikam
15
jālavātāyanair yuktaṃ kāñcanaiḥ sthāṭikair api
indranīlamahānīlamaṇipravaravedikam
vimānaṃ puṣpakaṃ divyam āruroha mahākapiḥ
16
tatrasthaḥ sa tadā gandhaṃ pānabhakṣyānnasaṃbhavam
divyaṃ saṃmūrchitaṃ jighran rūpavantam ivānilam
17
sa gandhas taṃ mahāsattvaṃ bandhur bandhum ivottamam
ita ehīty uvāceva tatra yatra sa rāvaṇaḥ
18
tatas tāṃ prasthitaḥ śālāṃ dadarśa mahatīṃ śubhām
rāvaṇasya manaḥkāntāṃ kāntām iva varastriyam
19
maṇisopānavikṛtāṃ hemajālavirājitām
sphāṭikair āvṛtatalāṃ dantāntaritarūpikām
20
muktābhiś ca pravālaiś ca rūpyacāmīkarair api
vibhūṣitāṃ maṇistambhaiḥ subahustambhabhūṣitām
21
samair ṛjubhir atyuccaiḥ samantāt suvibhūṣitaiḥ
stambhaiḥ pakṣair ivātyuccair divaṃ saṃprasthitām iva
22
mahatyā kuthayāstrīṇaṃ pṛthivīlakṣaṇāṅkayā
pṛthivīm iva vistīrṇāṃ sarāṣṭragṛhamālinīm
23
nāditāṃ mattavihagair divyagandhādhivāsitām
parārdhyāstaraṇopetāṃ rakṣo'dhipaniṣevitām
24
dhūmrām agarudhūpena vimalāṃ haṃsapāṇḍurām
citrāṃ puṣpopahāreṇa kalmāṣīm iva suprabhām
25
manaḥsaṃhlādajananīṃ varṇasyāpi prasādinīm
tāṃ śokanāśinīṃ divyāṃ śriyaḥ saṃjananīm iva
26
indriyāṇīndriyārthais tu pañca pañcabhir uttamaiḥ
tarpayām āsa māteva tadā rāvaṇapālitā
27
svargo 'yaṃ devaloko 'yam indrasyeyaṃ purī bhavet
siddhir veyaṃ parā hi syād ity amanyata mārutiḥ
28
pradhyāyata ivāpaśyat pradīpāṃs tatra kāñcanān
dhūrtān iva mahādhūrtair devanena parājitān
29
dīpānāṃ ca prakāśena tejasā rāvaṇasya ca
arcirbhir bhūṣaṇānāṃ ca pradīptety abhyamanyata
30
tato 'paśyat kuthāsīnaṃ nānāvarṇāmbarasrajam
sahasraṃ varanārīṇāṃ nānāveṣavibhūṣitam
31
parivṛtte 'rdharātre tu pānanidrāvaśaṃ gatam
krīḍitvoparataṃ rātrau suṣvāpa balavat tadā
32
tat prasuptaṃ viruruce niḥśabdāntarabhūṣaṇam
niḥśabdahaṃsabhramaraṃ yathā padmavanaṃ mahat
33
tāsāṃ saṃvṛtadantāni mīlitākṣāṇi mārutiḥ
apaśyat padmagandhīni vadanāni suyoṣitām
34
prabuddhānīva padmāni tāsāṃ bhūtvā kṣapākṣaye
punaḥsaṃvṛtapatrāṇi rātrāv iva babhus tadā
35
imāni mukhapadmāni niyataṃ mattaṣaṭpadāḥ
ambujānīva phullāni prārthayanti punaḥ punaḥ
36
iti vāmanyata śrīmān upapattyā mahākapiḥ
mene hi guṇatas tāni samāni salilodbhavaiḥ
37
sā tasya śuśubhe śālā tābhiḥ strībhir virājitā
śāradīva prasannā dyaus tārābhir abhiśobhitā
38
sa ca tābhiḥ parivṛtaḥ śuśubhe rākṣasādhipaḥ
yathā hy uḍupatiḥ śrīmāṃs tārābhir abhisaṃvṛtaḥ
39
yāś cyavante 'mbarāt tārāḥ puṇyaśeṣasamāvṛtāḥ
imās tāḥ saṃgatāḥ kṛtsnā iti mene haris tadā
40
tārāṇām iva suvyaktaṃ mahatīnāṃ śubhārciṣām
prabhāvarṇaprasādāś ca virejus tatra yoṣitām
41
vyāvṛttagurupīnasrakprakīrṇavarabhūṣaṇāḥ
pānavyāyāmakāleṣu nidrāpahṛtacetasaḥ
42
vyāvṛttatilakāḥ kāś cit kāś cid udbhrāntanūpurāḥ
pārśve galitahārāś ca kāś cit paramayoṣitaḥ
43
mukhā hāravṛtāś cānyāḥ kāś cit prasrastavāsasaḥ
vyāviddharaśanā dāmāḥ kiśorya iva vāhitāḥ
44
sukuṇḍaladharāś cānyā vicchinnamṛditasrajaḥ
gajendramṛditāḥ phullā latā iva mahāvane
45
candrāṃśukiraṇābhāś ca hārāḥ kāsāṃ cid utkaṭāḥ
haṃsā iva babhuḥ suptāḥ stanamadhyeṣu yoṣitām
46
aparāsāṃ ca vaidūryāḥ kādambā iva pakṣiṇaḥ
hemasūtrāṇi cānyāsāṃ cakravākā ivābhavan
47
haṃsakāraṇḍavākīrṇāś cakravākopaśobhitāḥ
āpagā iva tā rejur jaghanaiḥ pulinair iva
48
kiṅkiṇījālasaṃkāśās tā hemavipulāmbujāḥ
bhāvagrāhā yaśastīrāḥ suptā nadya ivābabhuḥ
49
mṛduṣv aṅgeṣu kāsāṃ cit kucāgreṣu ca saṃsthitāḥ
babhūvur bhūṣaṇānīva śubhā bhūṣaṇarājayaḥ
50
aṃśukāntāś ca kāsāṃ cin mukhamārutakampitāḥ
upary upari vaktrāṇāṃ vyādhūyante punaḥ punaḥ
51
tāḥ pātākā ivoddhūtāḥ patnīnāṃ ruciraprabhāḥ
nānāvarṇasuvarṇānāṃ vaktramūleṣu rejire
52
vavalguś cātra kāsāṃ cit kuṇḍalāni śubhārciṣām
mukhamārutasaṃsargān mandaṃ mandaṃ suyoṣitām
53
śarkarāsavagandhaḥ sa prakṛtyā surabhiḥ sukhaḥ
tāsāṃ vadananiḥśvāsaḥ siṣeve rāvaṇaṃ tadā
54
rāvaṇānanaśaṅkāś ca kāś cid rāvaṇayoṣitaḥ
mukhāni sma sapatnīnām upājighran punaḥ punaḥ
55
atyarthaṃ saktamanaso rāvaṇe tā varastriyaḥ
asvatantrāḥ sapatnīnāṃ priyam evācaraṃs tadā
56
bāhūn upanidhāyānyāḥ pārihārya vibhūṣitāḥ
aṃśukāni ca ramyāṇi pramadās tatra śiśyire
57
anyā vakṣasi cānyasyās tasyāḥ kā cit punar bhujam
aparā tv aṅkam anyasyās tasyāś cāpy aparā bhujau
58
ūrupārśvakaṭīpṛṣṭham anyonyasya samāśritāḥ
parasparaniviṣṭāṅgyo madasnehavaśānugāḥ
59
anyonyasyāṅgasaṃsparśāt prīyamāṇāḥ sumadhyamāḥ
ekīkṛtabhujāḥ sarvāḥ suṣupus tatra yoṣitaḥ
60
anyonyabhujasūtreṇa strīmālāgrathitā hi sā
māleva grathitā sūtre śuśubhe mattaṣaṭpadā
61
latānāṃ mādhave māsi phullānāṃ vāyusevanāt
anyonyamālāgrathitaṃ saṃsaktakusumoccayam
62
vyativeṣṭitasuskantham anyonyabhramarākulam
āsīd vanam ivoddhūtaṃ strīvanaṃ rāvaṇasya tat
63
uciteṣv api suvyaktaṃ na tāsāṃ yoṣitāṃ tadā
vivekaḥ śakya ādhātuṃ bhūṣaṇāṅgāmbarasrajām
64
rāvaṇe sukhasaṃviṣṭe tāḥ striyo vividhaprabhāḥ
jvalantaḥ kāñcanā dīpāḥ prekṣantānimiṣā iva
65
rājarṣipitṛdaityānāṃ gandharvāṇāṃ ca yoṣitaḥ
rakṣasāṃ cābhavan kanyās tasya kāmavaśaṃ gatāḥ
66
na tatra kā cit pramadā prasahya; vīryopapannena guṇena labdhā
na cānyakāmāpi na cānyapūrvā; vinā varārhāṃ janakātmajāṃ tu
67
na cākulīnā na ca hīnarūpā; nādakṣiṇā nānupacāra yuktā
bhāryābhavat tasya na hīnasattvā; na cāpi kāntasya na kāmanīyā
68
babhūva buddhis tu harīśvarasya; yadīdṛśī rāghavadharmapatnī
imā yathā rākṣasarājabhāryāḥ; sujātam asyeti hi sādhubuddheḥ
69
punaś ca so 'cintayad ārtarūpo; dhruvaṃ viśiṣṭā guṇato hi sītā
athāyam asyāṃ kṛtavān mahātmā; laṅkeśvaraḥ kaṣṭam anāryakarma
Next: Chapter 8