Sacred Texts
Hinduism
Index
Book 7 Index
Previous
Next
The Ramayana Book 7
Chapter 32
1
narmadā puline yatra rākṣasendraḥ sa rāvaṇaḥ
puṣpopahāraṃ kurute tasmād deśād adūrataḥ
2
arjuno jayatāṃ śreṣṭho māhiṣmatyāḥ patiḥ prabhuḥ
krīḍite saha nārībhir narmadātoyam āśritaḥ
3
tāsāṃ madhyagato rāja rarāja sa tato 'rjunaḥ
kareṇūnāṃ sahasrasya madhyastha iva kuñjaraḥ
4
jijñāsuḥ sa tu bāhūnāṃ sahasrasyottamaṃ balam
rurodha narmadā vegaṃ bāhubhiḥ sa tadārjunaḥ
5
kārtavīryabhujāsetuṃ taj jalaṃ prāpya nirmalam
kūlāpahāraṃ kurvāṇaṃ pratisrotaḥ pradhāvati
6
samīnanakramakaraḥ sapuṣpakuśasaṃstaraḥ
sa narmadāmbhaso vegaḥ prāvṛṭkāla ivābabhau
7
sa vegaḥ kārtavīryeṇa saṃpreṣiṭa ivāmbhasaḥ
puṣpopahāraṃ tat sarvaṃ rāvaṇasya jahāra ha
8
rāvaṇo 'rdhasamāptaṃ tu utsṛjya niyamaṃ tadā
narmadāṃ paśyate kāntāṃ pratikūlāṃ yathā priyām
9
paścimena tu taṃ dṛṣṭvā sāgarodgārasaṃnibham
vardhantam ambhaso vegaṃ pūrvām āśāṃ praviśya tu
10
tato 'nudbhrāntaśakunāṃ svābhāvye parame sthitām
nirvikārāṅganābhāsāṃ paśyate rāvaṇo nadīm
11
savyetarakarāṅgulyā saśabdaṃ ca daśānanaḥ
vegaprabhavam anveṣṭuṃ so 'diśac chukasāraṇau
12
tau tu rāvaṇasaṃdiṣṭau bhrātarau śukasāraṇau
vyomāntaracarau vīrau prasthitau paścimonmukhau
13
ardhayojanamātraṃ tu gatvā tau tu niśācarau
paśyetāṃ puruṣaṃ toye krīḍantaṃ saha yoṣitam
14
bṛhatsālapratīkaśaṃ toyavyākulamūrdhajam
madaraktāntanayanaṃ madanākāravarcasaṃ
15
nadīṃ bāhusahasreṇa rundhantam arimardanam
giriṃ pādasahasreṇa rundhantam iva medinīm
16
bālānāṃ varanārīṇāṃ sahasreṇābhisaṃvṛtam
samadānāṃ kareṇūnāṃ sahasreṇeva kuñjaram
17
tam adbhutatamaṃ dṛṣṭvā rākṣasau śukasāraṇau
saṃnivṛttāv upāgamya rāvaṇaṃ tam athocatuḥ
18
bṛhatsālapratīkāśaḥ ko 'py asau rākṣaseśvara
narmadāṃ rodhavad ruddhvā krīḍāpayati yoṣitaḥ
19
tena bāhusahasreṇa saṃniruddhajalā nadī
sāgarodgārasaṃkāśān udgārān sṛjate muhuḥ
20
ity evaṃ bhāṣamāṇau tau niśamya śukasāraṇau
rāvaṇo 'rjuna ity uktvā uttasthau yuddhalālasaḥ
21
arjunābhimukhe tasmin prasthite rākṣaseśvare
sakṛd eva kṛto rāvaḥ saraktaḥ preṣito ghanaiḥ
22
mahodaramahāpārśvadhūmrākṣaśukasāraṇaiḥ
saṃvṛto rākṣasendras tu tatrāgād yatra so 'rjunaḥ
23
nātidīrgheṇa kālena sa tato rākṣaso balī
taṃ narmadā hradaṃ bhīmam ājagāmāñjanaprabhaḥ
24
sa tatra strīparivṛtaṃ vāśitābhir iva dvipam
narendraṃ paśyate rājā rākṣasānāṃ tadārjunam
25
sa roṣād raktanayano rākṣasendro baloddhataḥ
ity evam arjunāmātyān āha gambhīrayā girā
26
amātyāḥ kṣipram ākhyāta haihayasya nṛpasya vai
yuddhārthaṃ samanuprāpto rāvaṇo nāma nāmataḥ
27
rāvaṇasya vacaḥ śrutvā mantriṇo 'thārjunasya te
uttasthuḥ sāyudhās taṃ ca rāvaṇaṃ vākyam abruvan
28
yuddhasya kālo vijñātaḥ sādhu bhoḥ sādhu rāvaṇa
yaḥ kṣībaṃ strīvṛtaṃ caiva yoddhum icchāmi no nṛpam
vāśitāmadhyagaṃ mattaṃ śārdūla iva kuñjaram
29
kṣamasvādya daśagrīva uṣyatāṃ rajanī tvayā
yuddhaśraddhā tu yady asti śvas tāta samare 'rjunam
30
yadi vāpi tvarā tubhyaṃ yuddhatṛṣṇāsamāvṛtā
nihatyāsmāṃs tato yuddham arjunenopayāsyasi
31
tatas te rāvaṇāmātyair amātyāḥ pārthivasya tu
sūditāś cāpi te yuddhe bhakṣitāś ca bubhukṣitaiḥ
32
tato halahalāśabdo narmadā tira ābabhau
arjunasyānuyātrāṇāṃ rāvaṇasya ca mantriṇām
33
iṣubhis tomaraiḥ śūlair vajrakalpaiḥ sakarṣaṇaiḥ
sarāvaṇān ardayantaḥ samantāt samabhidrutāḥ
34
haihayādhipayodhānāṃ vega āsīt sudāruṇaḥ
sanakramīnamakarasamudrasyeva nisvanaḥ
35
rāvaṇasya tu te 'mātyāḥ prahastaśukasāraṇāḥ
kārtavīryabalaṃ kruddhā nirdahanty agnitejasaḥ
36
arjunāya tu tat karma rāvaṇasya samantriṇaḥ
krīḍamānāya kathitaṃ puruṣair dvārarakṣibhiḥ
37
uktvā na bhetavyam iti strījanaṃ sa tato 'rjunaḥ
uttatāra jalāt tasmād gaṅgātoyād ivāñjanaḥ
38
krodhadūṣitanetras tu sa tato 'rjuna pāvakaḥ
prajajvāla mahāghoro yugānta iva pāvakaḥ
39
sa tūrṇataram ādāya varahemāṅgado gadām
abhidravati rakṣāṃsi tamāṃsīva divākaraḥ
40
bāhuvikṣepakaraṇāṃ samudyamya mahāgadām
gāruṇaṃ vegam āsthāya āpapātaiva so 'rjunaḥ
41
tasya margaṃ samāvṛtya vindhyo 'rkasyeva parvataḥ
sthito vindhya ivākampyaḥ prahasto musalāyudhaḥ
42
tato 'sya musalaṃ ghoraṃ lohabaddhaṃ madoddhataḥ
prahastaḥ preṣayan kruddho rarāsa ca yathāmbudaḥ
43
tasyāgre musalasyāgnir aśokāpīḍasaṃnibhaḥ
prahastakaramuktasya babhūva pradahann iva
44
ādhāvamānaṃ musalaṃ kārtavīryas tadārjunaḥ
nipuṇaṃ vañcayām āsa sagado gajavikramaḥ
45
tatas tam abhidudrāva prahastaṃ haihayādhipaḥ
bhrāmayāṇo gadāṃ gurvīṃ pañcabāhuśatocchrayām
46
tenāhato 'tivegena prahasto gadayā tadā
nipapāta sthitaḥ śailo vajrivajrahato yathā
47
prahastaṃ patitaṃ dṛṣṭvā mārīcaśukasāaraṇāḥ
samahodaradhūmrākṣā apasṛptā raṇājirāt
48
apakrānteṣv amātyeṣu prahaste ca nipātite
rāvaṇo 'bhyadravat tūrṇam arjunaṃ nṛpasattamam
49
sahasrabāhos tad yuddhaṃ viṃśadbāhoś ca dāruṇam
nṛparākṣasayos tatra ārabdhaṃ lomaharṣaṇam
50
sāgarāv iva saṃkṣubdhau calamūlāv ivācalau
tejoyuktāv ivādityau pradahantāv ivānalau
51
baloddhatau yathā nāgau vāśitārthe yathā vṛṣau
meghāv iva vinardantau siṃhāv iva balotkaṭau
52
rudrakālāv iva kruddhau tau tathā rākasārjunau
parasparaṃ gadābhyāṃ tau tāḍayām āsatur bhṛśam
53
vajraprahārān acalā yathā ghorān viṣehire
gadāprahārāṃs tadvat tau sahete nararākṣasau
54
yathāśaniravebhyas tu jāyate vai pratiśrutiḥ
tathā tābhyāṃ gadāpātair diśaḥ sarvāḥ pratiśrutāḥ
55
arjunasya gadā sā tu pātyamānāhitorasi
kāñcanābhaṃ nabhaś cakre vidyutsaudāmanī yathā
56
tathaiva rāvaṇenāpi pātyamānā muhur muhuḥ
arjunorasi nirbhāti gadokleva mahāgirau
57
nārjunaḥ khedam āpnoti na rākṣasagaṇeśvaraḥ
samam āsīt tayor yuddhaṃ yathā pūrvaṃ balīndrayoḥ
58
śṛṅgair maharṣabhau yadvad dantāgrair iva kuñjarau
parasparaṃ vinighnantau nararākṣasasattamau
59
tato 'rjunena kruddhena sarvaprāṇena sā gadā
stanayor antare muktā rāvaṇasya mahāhave
60
varadānakṛtatrāṇe sā gadā rāvaṇorasi
durbaleva yathā senā dvidhābhūtāpatat kṣitau
61
sa tv arjunapramuktena gadāpātena rāvaṇaḥ
apāsarpad dhanurmātraṃ niṣasāada ca niṣṭanan
62
sa vihvalaṃ tad ālakṣya daśagrīvaṃ tato 'rjunaḥ
sahasā pratijagrāha garutmān iva pannagam
63
sa taṃ bāhusahasreṇa balād gṛhya daśānanam
babandha balavān rājā baliṃ nārāyaṇo yathā
64
badhyamāne daśagrīve siddhacāraṇadevatāḥ
sādhvīti vādinaḥ puṣpaiḥ kiranty arjunamūrdhani
65
vyāghro mṛgam ivādāya siṃharāḍ iva dantinam
rarāsa haihayo rājā harṣād ambudavan muhuḥ
66
prahastas tu samāśvasto dṛṣṭvā baddhaṃ daśānanam
saha tai rākasaiḥ kruddha abhidudrāva pārthivam
67
naktaṃcarāṇāṃ vegas tu teṣām āpatatāṃ babhau
uddhṛta ātapāpāye samudrāṇām ivādbhutaḥ
68
muñca muñceti bhāṣantas tiṣṭha tiṣṭheti cāsakṛt
musalāni ca śūlāni utsasarjus tadārjune
69
aprāptāny eva tāny āśu asaṃbhrāntas tadārjunaḥ
āyudhāny amarārīṇāṃ jagrāha ripusūdanaḥ
70
tatas tair eva rakṣāṃsi durdharaiḥ pravarāyudhaiḥ
bhittvā vidrāvayām āsa vāyur ambudharān iva
71
rākṣasāṃs trāsayitvā tu kārtavīryārjunas tadā
rāvaṇaṃ gṛhya nagaraṃ praviveśa suhṛdvṛtaḥ
72
sa kīryamāṇaḥ kusumākṣatotkarair; dvijaiḥ sapauraiḥ puruhūtasaṃnibhaḥ
tadārjunaḥ saṃpraviveśa tāṃ purīṃ; baliṃ nigṛhyaiva sahasralocanaḥ
Next: Chapter 33